اجماع قطعیاجماع یقینی را اجماع قطعی گویند. اجماع قطعی به اجماع مفید یقین به حکم شرعی، یا اجماع قطعی التحقق اطلاق می‌شود. ۱ - تعاریف اجماع قطعیاجماع قطعی، مقابل اجماع ظنی بوده و معانی متفاوتی از آن در کتاب‌های اصولی شیعه و سنی ارائه شده است، همانند: ۱.۱ - تعریف اولاجماعی را که از آن یقین به حکم شرعی حاصل شود، قطعی می‌نامند و این اصطلاح شامل اجماع محصل ، که برای تحصیل کننده آن قطع آور است، و نیز اجماع منقول به تواتر می‌گردد. هم چنین این اجماع مقابل اجماع منقول به خبر واحد قرار دارد که بنا بر حجیت خبر واحد اجماع ظنی است. ۱.۲ - دومبعضی از اصولیون اهل سنت، اجماع مدرکی را دو گونه دانسته‌اند: أ) اجماع قطعی؛ یعنی اجماعی که بالفعل محقق شده و مستند به نص شرعی معتبر است و مجال بحث در آن وجود ندارد؛ ب) اجماع ظنی؛ یعنی اجماعی که تحقق آن معلوم نیست. ۱.۳ - سومبرخی از اهل سنت، اجماع صریح - اجماعی که مجتهدان هر عصر، رأی خود را به صراحت درباره واقعه‌ای اظهار نمایند - را قطعی الدلالة می‌دانند و بعضی از آن‌ها منکر آن را کافر می‌شمارند؛ اما اجماع سکوتی را غیر قطعی و مظنون می‌دانند، زیرا رأی جماعتی از مسلمانان است، نه همه آن‌ها. [۴]
الوجیز فی اصول الفقه، زحیلی، وهبه، ص۵۰.
[۵]
الوجیز فی اصول الفقه، زحیلی، وهبه، ص۵۴.
۲ - تعریفی دیگربه اجماعی که به حدّ قطع و یقین برسد و از راه حدس، ظنّ و احتمال، حاصل نشده باشد، اجماع قطعی گویند که یکی از ادلّۀ شرعی برای اثبات احکام است. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۹۳، برگرفته از مقاله «اجماع قطعی». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۲۷۶. |